Een wade, een natuurlijke en liefdevolle toedekking
Voor een wade bestaan tegenwoordig veel verschillende woorden; een lijkwade, een uitvaartwade, een afscheidswade of gewoon een wade. Mijn voorkeur heeft de afscheidswade of wade. Daarmee wordt de zachtheid zo mooi benadrukt.
Iemand na het overlijden toedekken met een zachte wade of deken, in plaats van het sluiten van de uitvaartkist met een deksel, is iets wat ik steeds vaker zie. De handelingen om iemand toe te dekken, voelen veel natuurlijker. Tijdens het leven doen we het zo vaak, iemand warm en liefdevol toedekken. We wikkelen een pasgeboren baby in hydrofiele of warme handdoeken en wanneer je iemand naar bed bent brengt, stop je hem lekker in.
Wanneer je ervoor kiest een overledene te omhullen met een afscheidswade of kortweg wade, zijn de naasten vaker geneigd de overledene nog even aan te raken. Het contact is zoveel directer en intiemer. Wanneer je vervolgens de wade over het hoofd vouwt, is dat een zorgzame en liefdevolle handeling. Bij een lijkwade is de scheidslijn tussen leven en dood niet zo hard.
Hoe sluit je een afscheidswade?
Er zijn verschillende vouwtechnieken voor het sluiten van een afscheidswade. De meest gebruikte vouwtechniek is die van Wikkelgoed. De wade heeft bij deze techniek een afmeting van 2 bij 3 meter en wordt in etappes over elkaar heen geslagen. Een techniek waarbij mooie elegante vouwlijnen ontstaan, het resultaat is net een cocon.
Het mogelijk om de wade elke dag een stukje verder te sluiten. Een overledene slag voor slag toedekken is een mooie symbolische weergave van het verloop van afscheid.
Belangrijk om te weten is dat de wade uiteindelijk gesloten blijft. Vooral praktisch wanneer het buiten waait. Vaak sluiten de families die de overledene begeleiden de wade met naald en garen of met een paar veiligheidsspeldjes.
Heel anders dan een deksel op een kist leggen en de schroeven aandraaien.
"Hij wees naar het vilten kleed aan de wand. ‘Daar wil ze in liggen en in gewikkeld worden’, zei hij terwijl de tranen over zijn wangen rollen. Ik was geraakt door haar wens… Jarenlang hebben ze genoten van het mooie werk aan de muur en nu mocht ik haar samen met haar man liefdevol toedekken met haar eigen deken…"
Een lijkwade met een baar
Wereldwijd zijn er culturen die de uitvaartkist zelfs helemaal niet kennen. Zij bedekken hun overledenen vanuit traditie of geloof altijd met een wade.
Gelukkig, in Nederland wordt steeds vaker gekozen voor een lijkwade. Een wade wordt altijd gecombineerd met een baar, ook wel een opbaarplank of draagbaar genoemd. Dit is een houten plank met opstaande randen waarmee we een overledene gemakkelijk kunnen verplaatsen. Een baar is vergelijkbaar met een uitvaartkist maar dan open en dus zonder deksel.
De meeste draagbaren zijn van hout, ze worden ook gemaakt van wilgentenen of karton.
Een wade wordt gemaakt van natuurlijke vezels zoals katoen, linnen, bamboe, hennep, zijde, wol, spijkerstof of misschien wel resten van kleding. Elke stof heeft zijn eigen uitstraling en karakter en zeg juist daarmee iets over de overledene.
Een afscheidswade van wol, hoe persoonlijk is dat?
Ooit had ik een voorgesprek met een vrouw. Ze woonde in een kleine boerderij en had een paar schapen. Tijdens onze afspraak hadden we het over haar uitvaartwensen en afscheid. Ze vertelde me dat zo hield van het buiten-zijn, de frisse buitenlucht, de natuur en haar schapen. Ze liet mij weten niet te houden van kleine ruimtes. Alleen de gedachte al te moeten liggen in een kist benauwde haar. We bespraken de mogelijkheid voor een afscheidswade en ik presenteerde haar mijn kistenboek vol foto’s van uitvaartkisten, zachte kisten en draagbaren in combinatie met een wade. We lachten toen ze zei; “Al merk ik er waarschijnlijk niks meer van, voor mij géén uitvaartkist!”
Het bijzondere aan deze begeleiding was dat we uiteindelijk het wol van een van haar schapen gebruikten voor een persoonlijke, handgemaakte afscheidswade. Jammer genoeg heeft ze het uiteindelijke resultaat zelf nooit gezien of gevoeld. Wel wist ik gelukkig, dat alleen al de gedachte dat dit haar zouden toedekken, de wol van háár eigen schappen, haar zou troosten.
Een uitvaartkist én een afscheidswade, dat kan ook!
Een niet gebruikelijke maar zeker mogelijke optie is een uitvaartkist én een wade. Zachtheid en beschermeling in één.
Ik begeleidde recent een familie die hun dierbare wilde begraven maar liever niet hadden dat het grafzand direct belandde op hun geliefde. Zij kozen ervoor om alleen bij de begrafenis de deksel van een kist te gebruiken. Tijdens de dienst en de thuisopbaring was de lijkwade gesloten maar de uitvaartkist open.
Een andere optie is een uitvaartkist met een diepe deksel. Denk aan de draagbaar van Beerenberg of de Gizeh en Luxor van Ibis. Dit is een draagbaar waar iemand beschermend in ligt. Deze lijkt op een opbaarplank maar kan wel weer worden afgesloten met een deksel.
Mensen ervaren een opbaring op een opbaarplank vaak als vriendelijk. Vooral wanneer er kinderen zijn, is deze keuze zelfs een advies, omdat kinderen niet altijd groot genoeg zijn om in de kist te kunnen kijken. Daarnaast, een opbaarplank ziet er bijna hetzelfde uit als een opbaring op bed, een vertrouwder beeld dan het zien van een uitvaartkist.
Een kostbare wade, kan ik die houden?
Een handgemaakte vilten wade kan soms honderden euro’s kosten. Wanneer je de wade graag wilt bewaren als herinnering voor jouw dierbaren is dit mogelijk. Ik adviseer dan om twee waden te gebruiken, de eerste stof direct op de huid is een simpele katoenen doek, de tweede stof is de bijvoorbeeld een vilten wade. Voor de crematie of begrafenis haal ik, of halen we samen, de afscheidswade los.
Een wade is mooi te combineren met een bloemenkrans rondom de baar. Of een losse bloem of bloemkop op het lichaam van jouw dierbare.
Buitengewoon Afscheid inspireert; wade of kist?
Wanneer ik zelf ga, wil ik niet in een grafkist liggen maar wil ik liefdevol toegedekt worden door mijn dierbaren; met een wade. Het liefst een wade van een zachte en duurzame stof in een baar waar ik niet makkelijk vanaf glij. Ik heb aangegeven dat het mijn wens is dat mijn geliefden de wade zelf maken of laten maken en in dit maakproces worden betrokken.
Maar misschien koop ik ooit nog wel een mooie vilten deken die ik in de winter gebruik als dekentje en deze gebruik om mij later te laten toedekken.
Omdat ik persoonlijk een afscheidswade een mooi omhulsel vind, betekent dit niet dat ik vanuit Buitengewoon Afscheid geen uitvaartkist verzorg. Integendeel. Mijn visie is om je te inspireren zodat jij de juiste keuze maakt.
